Çeşitli konular hakkında kaleme alınan bilimsel ve bilgilendirici yazılar makale; bu yazıların akademik çeviri kapsamında kaynak dilden hedef dile çevrilmesi makale çevirisi olarak adlandırılır. Makale çevirisi akademik çeviri kapsamında yer aldığından uzmanlık gerektiren, zorlu bir çeviri türü olarak kabul edilir.
Günlük konuşma dilinin kullanıldığı standart çeviri türlerinde küçük hatalar tolere edilebilirken bu durum makale çevirisinde söz konusu değildir. Akademik çeviri sıfır hata ile yapılmalı, çeviri hizmeti verecek olan çevirmen daha fazla tekniğe ve dil kurallar hakimiyetine sahip olmalıdır. Bunun yanı sıra çevrilecek metnin konusuna ve işlenişine daha detaylı bir şekilde hakim olunması gerekir. Yapılan çeviriler bilgi içerikli olduğundan herhangi bir hatanın ya da yanlış bilginin tolere edilmesi söz konusu değildir.
Makale çevirisi başta olmak üzere tüm akademik çeviriler yapılırken titiz bir süreç izlenmelidir. Çevirmen, çeviri sürecine başlamadan önce çeviri konusu makale ile ilgili detaylı araştırmalar yapmalı, kültürel olarak sağlam bir altyapı oluşturmaya özen göstermelidir. Çeviri sırasında önce özne sabitlenmeli, kaynak ve hedef dilin gramer kuralları ışığında çeviri yapılmalıdır. Her dil kendine özgü dil bilgisi kurallarına sahip olduğundan her dil özelinde dil bilgisi kuralları uygulanarak olası çeviri hataları minimize edilebilir. Düz tek yüklemi olan cümlelerle içinde yan cümlecikler olan cümlelerin çevirisinin birbirinden farklı olacağı unutulmamalıdır. İçinde yan cümlecikler olan cümlelerin çevirisi sırasında öncelik bunlara verilmeli ve ana cümleyle anlam bağı oluşturulmalıdır.
Makale Çevirisinde Bu Noktalara Dikkat
Makale çevirisinin de dahil olduğu akademik çeviri hizmetlerini standart çevirilerden ayıran en önemli noktaların başında alan bilgisi ve teknik dil kullanımı gelir. Akademik çeviri kesinlikle hata kabul etmeyen bir alan olduğundan çevirisi yapılacak olan makalenin ya da metnin içeriği hakkında çevirmen üst düzey bilgi sahibi olmalıdır. Yeterli bilgiye sahip olmak çevirmenin cümlelerde anlam kayıplarının önüne geçmesini sağlayan çok önemli bir unsurdur.
Çevirmen ilk kez akademik tercüme yapacaksa; daha önceden çevirisi yapılan metinleri ve kitapları hem kaynak hem hedef dille birlikte incelemelidir. Akademik çeviri yapılırken mümkün olduğunca, otomatik çeviri imkanı sunan uygulamalar ve programlar kullanılmamalıdır. Bu tür uygulamalar genellikle gündelik çevirilerde kullandığından teknik ve akademik çevirilerde anlam derinliğinin yansıtılması noktasında yeterli gelmeyebilir. Kelime kelime çeviri yapmak çoğu zaman çevirinin zayıf kalmasına neden olabilir. Bu nedenle kelime bazlı çeviri yerine cümlelerin bütün halinde çevrilmesine özen gösterilmelidir.
Akademik tercüme yapılırken dikkat edilmesi gereken diğer bir nokta çevirinin metnin terim ve terminolojisine hakim çevirmenlerce yapılmasıdır. Bu nedenle makale çevirisi ve diğer akademik çeviri konularında söz konusu alanda uzmanlaşmış çevirmenlerle çalışılması tercih edilmelidir.
Çeviri Konusunda Çevirmenlerin Uzmanlığı Değerlendirilmeli
Akademik tercüme uzmanlık ve çeviri konusunda ciddi düzeyde hakimiyet gerektiren bir çeviri türü olduğundan her çevirmen bu konuda hizmet veremez. Yeryüzünde konuşulmakta olan birçok dil olduğundan metinlerin bir dilden diğer dile ya da dillere çevrilmesi hizmetine duyulan talep sürekli artmaktadır. Günlük hayatta kullanılan dil basit çeviri süreçleri ve sözlük aracılığıyla dahi anlaşılabilir. Ancak akademik çevirilerde kullanılan dilin yalnızca kelimelerin sözlük anlamları üzerinden doğru şekilde anlaşılması ve çevrilmesi mümkün değildir. Çevresel faktörler ve zaman içinde dilde meydana gelen değişiklikler de dikkate alınmalıdır.
Makaleler tezlere göre daha kısa araştırma yazılarıdır. Makaleler akademik dünyanın farklı kademelerinde çok farklı alanlarda karşımıza çıkabilir. Belirli konularda yapılan kapsamlı araştırmaların yazıya döküldüğü makaleler mutlaka söz konusu alanda deneyimli, kaynak ve hedef dilde akademik dile hakim tercümanlar tarafından çevrilmelidir. Herhangi bir makalenin dili zayıf olduğunda, dili ne kadar güçlü olursa olsun makale bilimsel çevreler tarafından göz ardı edilebilir. Makale çevirisi sırasında metnin teknik yönden kayıp yaşamamasına da özen gösterilmelidir. Bununla birlikte yalnızca dil bilinmesi ve akademik dile hakim olunması da yeterli değildir. Tercüman mutlaka çeviri konusu alana özel uzmanlığa sahip olmalıdır.
Kaynak metnin üslubu ve dili kadar önemli olan diğer bir nokta hedef dilde elde edilen üslup ve dildir. Özellikle çevirisi yapılan makale uluslararası hakemli yayınlara gönderilecekse mutlaka profesyonel bir çeviri hizmeti alınmalı, buna ek olarak makalenin yayımlanması hedeflenen derginin stil kılavuzu ile uyumlu olacak şekilde düzenlemeler yapılmasına özen gösterilmelidir.
Bilimsel makalelerde günlük konuşma dili kullanılmamakla birlikte çevirilerin anlaşılabilirliği konusunda gereken özen gösterilmelidir. Çevirisi yapılması istenilen makale, kısa cümleler kullanılarak ve anlaşılır bir dille kaleme alınmalıdır. Makale çevirisinin zor olmasının en önemli nedenlerinden biri; akademik dilde kullanılan kelimelerin hedef dildeki karşılıklarının bulunmasının ve hangi kelimelerin kullanılacağının doğru bir şekilde seçilmesinin titiz bir süreç gerektirmesi olarak kabul edilir. Makale çevirisi literatüre hakim olmayan biri tarafında yapıldığında hedef metinde anlatım bozuklukları ve yazım yanlışlıkları ile karşı karşıya kalınması riski çok fazla olur. Bu nedenle kaynak dile ve hedef dile hakim aynı zamanda çeviri konusu alanda uzman çevirmenlerle çalışılmalıdır.