Hukuk adaletin sağlanması noktasında üstlendiği rol nedeniyle toplumun temel öğelerinden biri olma özelliğine sahiptir. Yaşadığımız toplum içerisinde sürekli bir devinim olduğundan hukuk ve hukuk dilinin de canlı bir yapısı vardır. Çünkü bu devinim sonucunda hukuk dili de bir değişim süreci yaşar ve yenilenir.
Kişilerin davranışlarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen ve uyulması devlet yaptırımına bağlı olan kurallar bütününe hukuk adı verilir. Hukuk kuralları yalnızca yazılı kaynaklardan ibaret olmadığı gibi yazılı kaynaklar da yalnızca kanunlardan oluşmaz. Bu kapsamda hukuk kurallarının kanun hükümlerini kapsamına almakla birlikte onlarla sınırlı olmadığı net bir şekilde ifade edilebilir.
Hukuk dili hem söz varlığı hem de zengin terminolojisi ve kendine özgü söz dizimi dolayısıyla diğer metin türlerinden ayrılmaktadır. Bu nedenle hukuk dilinin kullanımında çeşitli güçlüklerle karşılaşılması söz konusudur. Daha net ifade etmek gerekirse hukuk dili kolayca anlaşılabilecek bir yapıda değildir. Hukukun kendine özgü terminolojisine ek olarak gündelik dilde kullanılan bazı kelimelerin hukuk içinde başka anlamlara gelecek şekilde evrilerek kullanılması durumuyla da zaman zaman karşılaşılabilir.
Hukuk dilinin diğer bir özelliği yazı dilinin en ağır ve en karmaşık türü olmasıdır. Hukuk dilini, dilin diğer versiyonlarından ayıran özelliklerin başında çok sağlam ve oturmuş bir terminolojiye sahip olması gelir. Kendine özgü bir terminolojisi olduğundan hukuk dili herkesin kolayca anlayabileceği bir dil değildir.
Hukuki Çeviride Çevirmenin Uzmanlığı Çok Önemli
Hukuki çeviri hizmetleri kapsamında hukuki nitelik taşıyan belgelerin çevirisi yapılır. Hukuki çeviri hizmeti verecek çevirmen yeterli deneyime ve uzmanlığa sahip olmalıdır. Hukuki çeviri konusunda uzman çevirmen hukuki çeviri sürecine başlamadan önce çeviri konusu belgeyi değerlendirmelidir.
Hukuki çeviri hizmetlerinin kapsamında; şirket anlaşmaları, uygunluk belgeleri, nüfus belgesi, AB mevzuatı, tüzükler, istinabe yazışmaları, vakıf senedi, gayrimenkul alım satım sözleşmeleri, patent başvuruları, sulh, temsilcilik, inşaat taşeron sözleşmeleri, iş ve teklif sözleşmeleri, yasal sözleşmeler, denizcilik sözleşmeleri, temsilcilik sözleşmeleri, form, önerge, yargı kararı, yasal anlaşmalar, işçi - işveren ilişkileriyle ilgili belgeler, öğrenci belgesi, kanun maddeleri, karar şerhleri, bayilik sözleşmeleri, mahkeme kararları, kira sözleşmeleri, ibranameler, yabancı mevzuatlar, Yargıtay kararları, üretim ve serbest satış sertifikası tercümeleri, mahkeme belgeleri, distribütörlük, lisans, şirket ana sözleşmeleri, gelir tablosu, lisans çevirileri, taahhütnameler, satış sözleşmeleri, yönergeler, dernek tüzükleri, hukuki makaleler, ihale dosyaları, diploma, vasiyetname, adli sicil kayıtları, vekaletnameler ve daha pek çok farklı belgenin çevirisi gerçekleştirilir.
Konunun ne olduğundan bağımsız olarak taraf olan kişilerin veya kurumların ortak idarelerinin bir metin üzerinde bir araya getirilmesi amacıyla oluşturulan belgelerin kaynak dilden hedef dile çevirisi işlemleri hukuki çeviri hizmetleri kapsamında yapılır. Kendine özgü dile sahip bir çeviri alanı olan hukuki çevirinin konusunu oluşturan metinlerin kendine özgü terimleri, iletişim olanakları ve anlatım şekli bulunur. Ayrıca her ülkenin hukuk sistemi de bir diğerinden farklıdır. Bu nedenle herhangi bir çevirmenin Türkçe’ye üst düzey hakimiyetinin olması hukuk diline de tamamen hakim olduğu şeklinde yorumlanamaz.
Hukuki çevirilerde güvenilirlik üst düzeyde olmalıdır. Çeviriye güvenmemek ya da en ufak bir çeviri hatasının yapılması iş anlaşmalarının bozulmasından yasal sorunlar yaşanmasına kadar çok çeşitli sorunlara neden olabilir. Hukuki çeviri yasal sorumluluğun en üst noktada olduğu çeviri türlerinden biridir. Bu nedenle hukuki tercümede ana dilde ve uzman bir tercüman seçilmesi zorunluluğu vardır. Diğer yandan hukuki çeviri hizmeti verecek olan çevirmenlerin hukuk eğitimi almış olması hatta mümkünse çeviri konusunun gerektirdiği uzmanlık alanına göre çevirmenlik hizmeti veren çevirmenler arasından tercih edilmesi önerilir.
Çevirmen hukuki çeviri yaparken hiçbir şekilde yoruma yer vermemelidir. Hukuki çevirinin başarılı kabul edilmesi için sağlanması gereken en önemli kriterlerden biri kaynak dilden hedef dile yapılan çeviri sırasında kaynak metindeki mesajın hedef metinde hiçbir şekilde değiştirilmemiş olmasıdır. Hukuki çeviri yapılırken kullanılacak olan kelimelerin ve söz öbeklerinin hukuki terminoloji içerisinden seçilmesine özen gösterilmelidir. Bunun için hukuki tercüme hizmetlerinin ülkeler arasındaki hukuk sistemleri hakkında yeterli bilgiye sahip olan, kaynak ve hedef diller arasındaki hukuki kavramların örtüşmediği durumlarda gerekli araştırmaları yapacak ve hukuki terminolojiye hakim tercümanlardan alınması çok önemlidir.
Sahip olduğu özellikler nedeniyle hukuki çeviri hizmeti son derece büyük bir birikim ve deneyim gerektirir. Aynı zamanda hukuki çevirinin tamamen tarafsız bir şekilde ve adalet ilkeleri dahilinde gerçekleştirilmesi gerekliliği bulunmaktadır. Hukuki çeviri hizmetleri kapsamında kurulan cümleler kat’i olmalıdır. Çevirmen hukuki tercüme sırasında yakın anlamlı cümleler kullanmaktan uzak durmalıdır. Hukuki tercüme hizmetlerinde çevirmenin kurduğu tüm cümlelerin açık ve anlaşılır olması konusunda gereken özen gösterilmelidir. Çevirmen gerekli noktalarda yasal argümanlar kullanmaktan kaçınmamalıdır.
Hukuki tercüme yapılırken çevirmenin yaptığı en küçük bir hata çok ciddi zararlara, hak kayıplarına hatta yasal yaptırımlara neden olma riski taşır. Bu tür durumların önlenebilmesi için hukuki çevirilerin bu alanda deneyimli, uzma ve profesyonel çevirmenler tarafından yapılmasına özen gösterilmelidir.