Osmanlıca diğer bir deyişle Osmanlı Türkçesi, aslı Türkçe olan metinlerin Arap alfabesi ile yazılmış şeklidir. Arapça ve Farsça tamlamalarla dolu bir dil olduğu için anlaşılması, bu alanda eğitim sahibi olanlar dışındaki kişiler açısından mümkün değildir. Bununla birlikte anlaşılırlığı etkileyen faktörler arasında yazı tipi de bulunur. Matbu metinlerin, Arap alfabesini bilen kişiler tarafından biraz çabayla okunması mümkün olsa da sülüs, rika, celi gibi yazı biçimlerinin çözülmesi pek o kadar kolay değildir. Osmanlıca metinlerin okunmasındaki zorluk hem yazı tiplerine hem de yazıldığı döneme göre değişiklik gösterir. Dilin sadeleşmesinin de etkisi ile 19.yüzyıldaki belgelerin okunması daha kolay olsa da 16.-17.yüzyıla ait belgelerde aynı durumdan bahsedilemez. Bunun nedeni bahsigeçen dönemlerde kullanılan kelimelerin günümüzde daha az tanınır olmasıdır.
Osmanlıca Tercüme Nedir?
Farklı türde ve özellikteki belgelerin Osmanlıca diline ya da Osmanlıca dilinden çevrilmesi işlemine Osmanlıca tercüme denilir. Osmanlıca, 7 yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti alanında olan tüm ülkelerde kullanılmış bir dildir. Arap alfabesinin kullanıldığı Osmanlıca Arapça ve Farsça dillerinin büyük ölçüde etkisi altında kalmıştır. Türk tarihinin çok uzun süre bu yazıyla yazılması sonucunda tarih ve edebiyat araştırmacıları için Osmanlıca çok büyük önem taşır. Bu nedenle farklı amaçlara yönelik olarak Osmanlıca tercüme hizmetlerine profesyonel düzeyde ihtiyaç duyulur.
Osmanlıca’nın oldukça uzun bir süre kullanılması ve büyük ilgi gören bir dil olması pek çok alanda Osmanlıca tercüme hizmetlerine ihtiyaç duyulmasının en önemli nedenidir. Bu nedenle pek çok evrak için Osmanlıca tercüme hizmetlerinden yararlanılması gerekmektedir. Osmanlıca bilgisi olduğuna dair belgeleri noterliğe sunan ve noter huzurunda yemin eden kişiler yeminli tercüman ünvanı almakta ve bu kişilerin gerçekleştirdiği hizmetler yeminli tercüme hizmeti olarak anılmaktadır. Osmanlıca herhangi bir evrakın resmi bir kuruma ibrazı gereken durumlarda Osmanlıca yeminli tercüme hizmetine başvurulmaktadır.
Osmanlıca Tercüme Hangi Alanlarda Yapılır?
Osmanlıca tercüme hem ülkemizde hem dünyada yoğun talep gören çeviri hizmetlerinden biridir. Günümüzde Osmanlıca tercümesi hizmetine tapu işlemleri ve tapu davaları nedeniyle sıklıkla ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda Osmanlıca tapılar, Türkçe’ye çevrilir ve notere tasdik ettirilir. Bunun dışında hukuki, teknik, ticari, tıbbi, akademik, edebi belgeler de Osmanlıca tercüme konusu olabilir. Osmanlıca’nın anlaşılabilmesi, okunabilmesi, Osmanlı tarihinin ve Osmanlıca kaynakların söz konusu olduğu farklı konuların anlaşılıp yorumlanabilmesi için profesyonel çeviri hizmetlerinden yararlanılması bir zorunluluktur.
Profesyonel çevirmenler; her seviyede Osmanlıca tercüme çalışmaları yaparlar. Osmanlıca tercüme ve transkripsiyon hizmetleri sunarlar. Osmanlıca belgeler, dergiler, tapu senetleri, fermanlar, temettuat defterleri, gazeteler, şeriyye sicilleri, beratlar, ahkam defterleri ve her tür el yazması belge Osmanlıca tercüme hizmetlerinin konusunu oluşturabilir.
Osmanlıca artık konuşulan bir dil olmadığı için bu konuda genellikle yazılı tercüme hizmetlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Geçmişten günümüze gelen metinlerin ve eserlerin çevrilmesi oldukça önemlidir. Akademik başarı başta olmak üzere eğitim ve ticari alanda bazı kazanımlar da sağlar. Ancak Osmanlıca tercüme alanında yaşanabilecek sıkıntıların önlenebilmesi için süreç mutlaka profesyonel çevirmenler tarafından yönetilmelidir.
Osmanlı Tercümeyi Kimler Yapıyor?
Farklı metinlerin çevrilmesi noktasında dönemin kültürünün günümüze aktarılması en çok özen gösterilmesi gereken konuların başında gelir. Osmanlıca tercüme konusunda bunun sağlanabilmesi için, alanda uzmanlaşmış yeminli tercümanlardan hizmet alınması tercih edilmelidir.
Osmanlıca tercümeler; osmanlıca dil bilimi alanında gerekli tercümanlık eğitimlerini tamamlamış, uzmanlık sertifikalarına sahip, alanında uzman çevirmenler tarafından yapılmalıdır. Osmanlıca ileri düzeyde aşinalık gerektiren ve oldukça zaman harcanması gereken hareketsiz bir dil olduğundan, her türlü resmi evrakla el yazması eserlerin okunması ve tercüme edilmesi konusunda hizmet yeterli eğitime ve deneyime sahip profesyonel tercümanlardan alınmalıdır. Diğer bir deyişle üniversiteleri Dil ya da Mütercim Tercümanlık bölümlerinden mezun olmuş, % 100 Osmanlıca eğitim veren üniversitelerde lisan, yüksek lisans ya da doktorasını tamamlamış çevirmenlerle çalışılması tercih edilmelidir.
Bu sayede Osmanlıca tapular, nüfus kayıtları, vasiyetler, veraset belgeleri, bilimsel dokümanlar, hukuki belgeler ve arşiv kayıtları başarılı bir şekilde çevrilebilmektedir.
Osmanlıca Tercüme Nasıl Yapılır?
Osmanlıca’da, Arap alfabesinde yer almayan ve Türkçe’ye özgü olan p, ç, ş gibi özel seslere yönelik harfler kullanılır. Bu nedenle Osmanlıca tercüme hizmeti verecek olan çevirmenlerin Türkçe ve Arapça’nın yanı sıra Farsça dil yapısına da hakim olması beklenir. Osmanlıca çeviri yapacak tercümanın Osmanlıca’yı ana dili gibi bilmesi ve kültürü en üst seviyede benimsemiş olması gerekir. Ayrıca çeviri metinlerin akıcı ve anlaşılabilir özellikte olması için tüm metinler titiz bir çalışma sonucunda çevrilmelidir.
Osmanlıca tercüme işlemine başlanmadan önce ilk olarak Arap alfabesi ile yazılmış olan metnin Latin alfabesine transkripsiyonu yapılmalıdır. Metnin Latin alfabesine transkripsiyonu yapıldıktan sonra Osmanlıca - Türkçe sözlükler ve çeşitli arşiv kayıtları kullanılarak araştırmalar yapılır. Eski terimler günümüzde kullanılan terimlerle değiştirilir. Cümlelerin kuruluşları günümüzde kullandığımız Türkçeye uyarlanır. Osmanlıca Arapça’nın ve Farsça’nın etkisinde fazlaca kaldığı için Osmanlıca’daki sözcük ve cümle yapıları günümüz Türkçe’sine oranla çok ciddi farklılıklar içerir. Bu süreçler tamamlandıktan sonra metin Türkçe’ye çevrilir. Son okuma ile birlikte kontroller ve gerekli görülen düzenlemeler yapıldıktan sonra metin teslim edilir.
Osmanlı tercüme hizmetine konu olan belgeler iki farklı şekilde onaylanabilir. Bunların ilki Osmanlı yeminli tercüman ve federasyon tarafından belgenin onaylanmasıdır. Bu kapsamda öncelikle yeminli tercüman, çevirisini tamamladığı belgeyi kendi imzasıyla ve mührüyle onaylar. Ardından federasyon onayı alınır ve belgeye federasyon tarafından verilen kod eklenir.
İkinci yöntem ise noter tasdiki olup Osmanlıca yeminli tercüman tarafından çevirisi tamamlanan belge notere sunulur. Noter belgenin çevirisini, ilgili yeminli tercüman tarafından yapıldığını doğrular.