Edebi türlerden biri olan masallar her ne kadar evrensel değere sahip olsa da her ülkenin kendi kültüründen ve mitlerinden beslenen özgün içerikler olarak tanımlanabilirler. Masallardaki figürler hemen tüm dünyada ilgi gören özelliklere sahip olsalar da herhangi bir masalın farklı coğrafyalara ulaştırılabilmesi için toplulukların kendi dillerinde olması gerekir. Bu noktada devreye giren masal çevirisi sayesinde farklı coğrafyaların masalları evrensel özelliğe sahip olabilmektedir.
Edebi metinler en zor çeviri türleri olarak kabul edilirler. Çünkü edebi çeviri yapacak olan çevirmenin kaynak dile ve hedef dile tam anlamıyla hakimiyeti yalnızca bir başlangıç niteliğindedir ve kesinlikle yeterli değildir. Buna ek olarak edebi çeviri hizmeti verecek olan çevirmen her iki kültürü de son derece iyi şekilde tanımalı, bağlamların dışına çıkmamalı, duyulara hitap ettiği için kaynak metne sadık kalarak tam manayı hedef metne yansıtmayı başarabilmelidir.
Edebi çeviri yapan çevirmenler çeviri yapılacak olan metin dışında yazarın diğer eserlerini de okumalı, üslubunu benimsemeli ve dili kullanış şekline hakim olmalıdır. Herhangi bir şekilde ekleme ya da çıkarma yapmamalı, orijinal metinde yansıtılmakta olan duygunu tam olarak hedef dile aktarılmasına odaklanmalıdır. Edebi çeviri yapılırken kaynak metinde bulunan üslup tamamen korunmalı, kullanılan atasözlerine ve deyimlere sadık kalınmalı ancak bunlar hedef dilin konuşulduğu toplumun kültürel özellikleri ile uyumlu hale getirilmelidir.
Masal Çevirisi Nedir?
Genelde halk tarafından oluşturulup sözlü olarak yayılan, olağanüstü öğeler barındıran, gerçek dışı hayali olayları konu alan anlatılara masal denilir. Masalların kaynak dilden hedef dile çevrilmesi işlemi de masal çevirisi olarak adlandırılır. Masallarda anlatılan olayların gerçek olduğu konusunda okuyucunun inandırılmasına dair bir kaygı bulunmaz. Okuyucu oluşturulmuş olan düşsel ve büyülü dünyanın içerisine çekilir. Her insanı ilgilendiren doğrulu, haksızlık, iyilik, kötülük, çirkinlik, güzellik gibi konular işlendiğinden masallar evrensel özelliklere sahiptir.
Masal Çevirisi Nasıl Yapılır?
Masal çevirisi yapılırken masalın kurgusu değiştirilmemeli, masalın ait olduğu kültüre ve hedef kitlenin demografik yapısına uygun bir çeviri yapılmalıdır. Masalın anlatıcının hikayeyi yazdığı üslup ve hangi konuda ne tür öğeler üstüne konumlandırdığı göz önünde bulundurulmalıdır. Masal çevirisi masalın yapısı değiştirilmeden yapılmalı, orijinal metindeki duyguların ve ifadelerin net bir şekilde aktarılabiliyor olmasına özen gösterilmelidir. Masallar söz konusu olduğunda diğer dillere en fazla çevrilen dil olma özelliği taşıdığı için masal çevirisi genellikle İngilizce dilinde yapılır.
Masal Çevirisi Nerelerde Kullanılır?
Masalların farklı kültürlere sahip ve farklı diller konuşan toplumlara ulaştırılabilmesi için masal çevirisine ihtiyaç vardır. Masallar yalnızca çocukların hayal dünyalarını beslemeye yönelik fantastik hikayeler olmayıp derin alt metinlere sahiptirler. Bu sayede yetişkinlerin de ilgisini çeken içerikler olarak kabul edilirler. Bu nedenle masal çevirisi titizlikle yapılmalı ve çeviride kullanılacak olan kelimeler, cümleler özenle seçilmelidir. Masal çevirisi mutlaka edebi dili kullanmayı bilen, deneyimli ve profesyonel çevirmenler tarafından yapılmalıdır.
Masal Çevirisinin Avantajları Nelerdir?
Masal çevirisinin dahil olduğu edebi çeviri diğer çeviri türlerine oranla büyük ölçüde bilgi birikimi ve edebi bir dile sahip olmayı gerektirir. Çevirmen ilk olarak çeviri konusu edebi eseri baştan sona kadar okumalı ve özümsemelidir. Yapılacak olan çeviri için bir taslak oluşturmalı, eser ile ilgili olarak kendine özgü bir terminoloji belirlemeli ve bu süreçlerin ardından çeviri işlemine başlamalıdır.
Masal çevirisinde ve çocuk kitapları çevirilerinde hitap edilmekte olan kitle çocuklar olduğu için kullanılan dile ayrıca özen gösterilmesi gerekmektedir. Kaynak dildeki çocuk kitlesinin kültürüyle hedef dildeki çocuk kitlesinin kültürü arasında farklılıklar olması ihtimali göz önünde bulundurulmalı ve çeviride kullanılacak sözcükler bu nokta dikkate alınarak titizlikle seçilmelidir. Masal çevirisinde daha basit ve yalın cümleler kurulmalı, çocuklar için uygun olmayacak ifadelerden kaçınılmalıdır.
Edebi metinlerin çevirisinde yapılan herhangi bir hata orijinal metindeki duyguların ve düşüncelerin doğru bir şekilde hedef dile aktarılmasına engel olur. Bu durumda yazarın ve eserin kendisini okuyucuya doğru şekilde yansıtamaması gibi istenmeyen durumlarla karşı karşıya kalınabilir. Bu nedenle edebi çeviri hizmetlerinin uzman çevirmenlerden alınması tercih edilmelidir.
Masal Çevirisi Neden Tercih Edilir?
Masal çevirisi edebi çeviri türlerinden biridir. Edebi çeviriler diğer çeviri türlerinden farklı olarak kendine özgü bir dil bilgisi gerektirirler. Edebi çeviri şiir, makale, deneme, roman, hikaye, masal gibi birçok farklı türü kapsar. Çeviri türleri arasında edebi çeviri üzerinde oynanmaya en müsait dal olduğundan son derece titizlikle gerçekleştirilmelidir.
Edebi çeviri hizmeti verecek olan çevirmenler hedef dil ve kaynak dil üzerinde çok iyi düzeyde bilgili olmalı, gramer yapısının tüm incelikleri bilmelidir. Bunun yanı sıra kültürel öğelere, örf ve ananelere de hakim olmalıdır. Özellikle masalların büyük bir kısmı ait oldukları toplumların kültürel öğelerinden parçalar içerdiği için kültürel bağın kurulamadığı bir masal çevirisinin başarısız olması kaçınılmazdır. Çevirmen metinde geçen gelenekleri, atasözlerini ve dini öğeleri net ifadelerle anlatmaya ve gerekli durumlarda bu tür öğelerin altına ek açıklamalar yapmaya özen göstermelidir.